Брисел не знае дали да го признае или да го осуди нон-пејперот за Балканот

Поцврст став од Брисел  забележително недостасуваше минатата недела  против контроверзниот документ со кој се предлага промена на границите на Западен Балкан,  за да се смири нараснатата вознемиреност во регионот, пишува денес „Еурактив“. Сепак, според медиумот, регионалните и меѓународните актери со кои контактирале цврсто ги отфрлиле идеите од фантомскиот нон-пејпер.

Словенечкиот премиер Јанез Јанша негира дека го напишал документот. На прашањето на Еурактив, канцеларијата на претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, ниту негираше дека го добила документот ниту даде каков било друг коментар.

Вицепремиерот на Северна Македонија, Никола Димитров, чија земја ќе биде погодена од предложените промени на границата, го нарече предлогот концептот за големи држави во етничките граници „опасен“.

„Единствениот соодветен стратешки одговор на овие дебати ќе биде зајакнување и видлив напредок во европската интеграција на регионот“, рече Димитров. 

„Треба да се фокусираме не на создавање поголеми држави, туку на создавање големи европски демократии и големи економии во регионот. Перцепираното бледнеење на европската перспектива на Балканот во последните години може да има навистина врска со повторното раѓање на оваа контроверзна визија “, додаде тој.

Ова не е прв пат да се предлагаат територијални промени како решенија за политичките проблеми на полуостровот.Идејата, која повторно се појавува на секои неколку години, наводно била дискутирана во 2018 година меѓу српскиот претседател Александар Вучиќ и тогашниот претседател на Косово, Хашим Тачи, кој оттогаш е обвинет за воени злосторства.Европската комисија привремено го поддржа планот, кој последователно беше отфрлен по жестокото противење од Берлин.

Разговорите Косово-Србија се расипуваат додека тензиите повторно се зголемуваат
Последната рунда разговори за спорот меѓу Косово и Србија спонзориран од ЕУ ефективно пропадна, биејќи српскиот претседател одби да седне со неговиот косовски колега, наведувајќи ја забраната на косовските власти за неговата планирана посета на поранешната српска покраина како причина за преоценка на односите со Приштина.

Марко Прелец, поранешен директор на Проектот за Балканот во Меѓународната кризна група и професор на Централниот европски универзитет, рече дека нон-пејперот е таков што, кој и да го погледне, ќе види што сака да види“.

„Реакциите кажуваат повеќе за луѓето што реагираат отколку за самиот наводен нон-пејпер“, рече аналитичарот, изразувајќи сомнежи за потеклото на документот.

Прелец нагласи притоа  дека весникот како  датумот на воздушна кампања на НАТО поттикната од етничко чистење за време на војната во Косово го става во 2001 година, наместо во 1999 година.Според мислењето на Прелец, би било корисно доколку ЕУ заземе поцврст став кон нон-пејперот.

„Добронамерната интерпретација е дека Брисел и некои земји-членки не се сигурни дали е попаметно едноставно да се обидат да го негираат неговиот  кредибилитет со тоа што нема да го коментираат или да излезат и да го осудат. Мислам дека во овој момент е веројатно најдобро да се осуди “, вели тој.

Прелец додаде дека документот треба да се гледа во контекст на сè понарушениот процес на проширување, кој изгуби интензитет по влегувањето на Хрватска во ЕУ во 2013 година.

„Луѓето зборуваат за проширувањето како  во суштина завршено, гледиште кое беше апсолутно еретичко пред само неколку години … Тоа беше незамислива работа, што сега е замислива и, за некои, веројатна“, вели тој.

Репутацијата на ЕУ во регионот веќе подолго време е на најниско ниво, изјави за Еурактив  Енѓелуше Морина од Европски совет за надворешни односи. Таа смета дека нон-пејперот е „сигнал за ЕУ ​​дека треба да најдат основа за обединување на нивниот став кон Западен Балкан, бидејќи некои од земјите на ЕУ имаат различни мислења, различни идеи“.

Еурактив дознава дека прашањето за нон-пејперот не е на дневен ред на состанокот на министрите за надворешни работи на ЕУ со нивните колеги од Западен Балкан во мај, но може да биде покренат од учесниците. Министрите за надворешни работи на ЕУ требаше да одржат дебата со и за Западен Балкан за време на нивниот состанок во април. На прашањето зошто е одложена дебатата за Западен Балкан, висок претставник на ЕУ  минатата недела изјави дека за ваква дебата ќе треба да се одржи како директна средба, наместо како видео врска.

„Ова е причината зошто ни треба добра и плодна дебата – и мислиме дека таа дебата треба да биде лична“, рече тој, додавајќи дека во мај за темата ќе се води „многу искрена и отворена дискусија“ меѓу министрите за надворешни работи, со придонес од специјалниот претставник Мирослав Лајчак, земјите-членки и регионалните лидери.

Португалското претседателство има сепак намера  одлуките за проширувањето да бидат донесени до јуни. Целта ќе биде да се примени новата методологија на Црна Гора и Србија и да се усвојат генералните позиции за преговори со Северна Македонија и Албанија, па дури и да се одржат првите меѓувладини конференции со овие земји, доколку е можно.

Ветеран дипломат од ЕУ со седиште во Брисел изјави дека е неопходна одредена акција затоа што „секогаш кога ЕУ не е доволно присутна и видлива, регионалната динамика брзо се менува, опасните наративи се формираат и трети актери влегуваат“.

„Заеднички работиме со САД  повеќе од кога било и кон истата стратешка цел, што е да го прицврстиме Западен Балкан кон ЕУ“, рече дипломатот и додаде:

„Нема план Б, и не треба да има каков било. Нивната иднина лежи во ЕУ “.