Битката за Киев: Украинска храброст и руските грешки го спасија главниот град

На 24 август – денот кога поминаа шест месеци од почетокот на руската инвазија на Украина – „Вашингтон пост“ објави долга сторија за тоа како украинската армија ги спречи Русите да го заземат Киев во првите недели од војната и на крајот ги принуди на повлекување од главниот град. Овој материјал е заснован на преку 100 интервјуа. Пренесуваме дел од таа голема новинарска сторија.

Две линии на одбрана во Киев

„Во 4,15 часот на 24 февруари, министерот за внатрешни работи на Украина Денис Монастирски се разбуди од ѕвонењето на неговиот мобилен телефон. Во последните денови, тој доживуваше наплив на олеснување секој пат кога ги отвораше очите кон утринската светлина, сфаќајќи дека доаѓањето на новиот ден значи дека Русија не извршила инвазија. Овој пат сè уште беше темно. Шефот на граничната полиција на Украина бил на линија и му рекол дека неговите единици се борат со Русите во три североисточни региони на земјата.

Ова не беше ограничената инвазија, изолирана на истокот на земјата, што ја очекуваа многу врвни украински функционери.

Монастирски ја спушти слушалката и му се јави на претседателот Володимир Зеленски.

‘Почна’, му рече Монастирски на украинскиот лидер.

‘Што точно?’, праша Зеленски.

‘Судејќи според фактот дека има напади на различни места одеднаш, тоа е тоа’, рече тој, велејќи му на Зеленски дека тоа изгледало како инвазија од целосен обем.

‘Во првите минути тие зададоа страшни удари на нашата противвоздушна одбрана, страшни удари на нашите војници воопшто… Имаше кратери од 20 метри, какви што никој не видел во својот живот’, се сеќава Монастирски.

Прашањето со кое сите се соочија во тој момент, рече Монастирски, беше: ‘До каде може да оди непријателот со таа огромна тупаница?’

Ако Русите би можеле да го заземат седиштето на власта во Украина, или барем да ја натераат владата да бега во паника, одбраната на земјата брзо ќе се распадне. Москва би можела да инсталира марионетска влада.

Тоа беше планот на Кремљ“, пишува „Вашингтон пост“.

Пред инвазијата, украинската војска презеде чекори за заштита на Киев, пишува „Вашингтон пост“. Командантот на украинските копнени сили, генерал-полковник Александар Сирски, кој ја предводеше одбраната на главниот град, призна дека не може да замисли целосна руска инвазија, но се подготвува за тоа – како едно од можните сценарија.

Сирски организираше две линии на одбрана на градот – внатре во Киев и на одредено растојание за да го заштити од гранатирање. Една недела пред почетокот на војната, командните пунктови на украинската војска беа преместени во области на можни насоки за инвазија, а авионите беа повлечени од големите бази кои беа очигледни цели за руските удари. Артилерија била префрлена и на одбранбените позиции надвор од градот, што, според градоначалникот на Киев, Виталиј Кличко, овозможило да се спаси од уништување за време на ударите во првите часови од војната.

Во исто време, бранителите на Киев, како што пишува „Вашингтон пост“, доживеаја недостиг од тенковски формации. Сирски се обиде да го надомести тоа со артилерија од центрите за обука, вклучувајќи ги и советските самоодни топови „Пион“.

Слични акции беа преземени и во регионот Чернихив, преку кој Русија напредуваше кон Киев од североисток. Таму, командантот на 1. одделна тенковска бригада, полковник Леонид Хода, ја отстрани сета муниција, гориво и намирници од базата пред инвазијата, а исто така го размести воениот персонал низ регионот.

„Вашингтон пост“ забележува дека западните земји биле помалку свесни за текот на украинските подготовки за војна отколку за плановите на Русија, што, според новинарите, придонело за сомневање за способноста на Украина да се спротивстави на агресијата. Во исто време, украинските власти разбраа, како што следува од приказната, дека поради овие сомнежи, западните земји бавно го снабдуваа потребното оружје на почетокот на војната.

Два повици за капитулација во првиот ден

Андриј Јермак, шеф на Кабинетот на претседателот на Украина, изјави дека на 24 февруари добил повик од Кремљ. Според неговите сеќавања, тој не се брзал веднаш да се јави на телефон. Земајќи го телефонот, тој го слушна гласот на Дмитриј Козак, заменик-шеф на претседателската администрација на Руската Федерација, роден во Украина, кој во последниве години ги надгледуваше самопрогласените ДПР и ЛПР.

„Козак рече дека е време Украинците да се предадат. Јермак опцул и го спушти телефонот“, пишува „Вашингтон пост“.

На уште една епизода со предлог да се предадат потсетува министерот за одбрана на Украина Олексеј Резников. Според него, на 22 февруари, неговиот белоруски колега Виктор Хренин му дал офицерски збор дека руските трупи стационирани во Белорусија нема да ја нападнат Украина – што се покажало како невистинито. Два дена подоцна, тие повторно се чуле, а Кренин (чиј глас, според Резников, звучеше нервозно и непријатно) му пренесе порака од Сергеј Шојгу (министерот за одбрана на Русија): Ако Украина капитулира, инвазијата ќе престане. Министерот за одбрана на Украина тврди дека како одговор изразил подготвеност да го прифати предавањето на Русија.

На првиот ден од инвазијата, многу луѓе од придружбата на украинскиот претседател Володимир Зеленски го убедувале да го напушти Киев, пишува „Вашингтон пост“. Секретарот на Советот за национална безбедност и одбрана Алексеј Данилов, според сопственото сеќавање, не го советувал претседателот, но му рекол дека има веродостојни докази за руските планови да го убијат или заробат. Според Алексеј Арестович, советник на шефот на кабинетот на претседателот, разговарале и за можната намера на Русите да испуштат отровен гас во претседателскиот бункер.

Самиот Арестович потсетува дека во текот на денот дошол до заклучок дека Киев нема да издржи – и го информирал Зеленски за ова. Како одговор, претседателот рекол дека нема намера повеќе да слуша за тоа. Тој, исто така, бараше оние околу него да престанат постојано да го потсетуваат на личните ризици. „Јас сум жив човек. Не сакам да умрам како секоја друга личност. Но, сигурно знам дека ако размислам за тоа, веќе сум мртов“, ги цитира Арестович зборовите на претседателот.

Руски хеликоптери упаднаа на аеродромот „Антонов“ во Хостомел, избраниот мост на Путин за нападот на Киев. За тоа време, во Киев, украинското воено раководство се спушти во утврдено засолниште, од каде што издаваше команди.

„Кажете им на сите: Убијте ги окупаторите. Убијте ги окупаторите!“, нареди генерал-полковник Јевхен Мојсиук.

Северозападно од Киев, Украинците беа под постојан напад. Побројни и вооружени и соочени со елитните руски единици, Украинците мораа да се повлечат од аеродромот во Хостомел. Следните денови, тежиштето на борбените операции се преселило кон соседните градови Буча, Ирпин и Хостомел. Конвој за снабдување долг 65 километри на пат од Белорусија до Хостомел запре северно од Киев, откривајќи ги логистичките проблеми на Русија. До 7 март, Русите го освоија најголемиот дел од Хостомел и го користеа аеродромот како центар за снабдување. Валериј Залужни, врховен командант на украинските вооружени сили, му наредил на командантот на 72. механизирана бригада да ја одржи договорената линија на периферијата на Хостомел и да ги спречи Русите да напредуваат кон главниот град. „Ниту чекор назад“, наредил Залужни.

Битката за селото Мошун го спаси Киев

Написот на „Вашингтон пост“ се фокусира на клучните битки во близина на Киев, вклучително и на аеродромот во Хостомел, каде што руските падобранци слетаа на првиот ден од војната. Друга важна стратешка точка беше селото Мошун, сместено на спротивниот брег на реката Ирпин, на неколку километри од Киев. Заземањето на Мошун, како што пишува весникот, би отворило директен пат за Русија до главниот град на Украина.

Борбите за Мошун започнаа на 27 февруари. Според капетанот на 72. посебна механизирана бригада на вооружените сили на Украина, Роман Коваленко, кога неговата единица влегла во селото тој ден, таму веќе биле запалени куќи. Во текот на следните денови, Русите се обиделе да префрлат луѓе и опрема преку реката Ирпин, а утрото на 6 март, според написот, успеале да префрлат значителен број воен персонал. Единицата на Роман Коваленко изврши контранапад и влезе во тесна борба со Русите, но поради недостиг на муниција беше принудена да се повлече во центарот на селото. Таму се поврза со засилувања, меѓу кои беа специјалци и странски доброволци. Според Коваленко, нивните позиции биле покриени со континуиран оган од руски ракетни системи „Град“, артилерија, минофрлачи, авијација и беспилотни летала, кој продолжил неколку дена.

Според „Вашингтон пост“, до 11 март, руската армија, бидејќи не успеала да му пријде на Киев од градот Ирпин, решила да ги концентрира своите сили на заземање на Мошун и почнала да напаѓа „од сите страни“, напаѓајќи со „сѐ што имала“ на бранителите на селото. Тој ден, Коваленко се чувствувал како да бил „удрен најмалку осум пати со чекан во главата“; многу од неговите соработници претрпеа потрес на мозокот од паѓање на остатоци. На крајот, единицата на Коваленко беше изнесена од селото како дел од ротација; и самиот бил хоспитализиран со повреда на главата. Според неговите сеќавања, на пат кон болница му се јавил на својот брат близнак кој се борел источно од Киев и со солзи рекол дека успеале да го задржат селото. Подоцна, тој се вратил во Мошчун за да ги извади телата на неговите загинати другари од рововите под гранатирање.

Битките за Мошун не завршија тука; во третата недела од март, Русите истовариле таму војници, кои, сепак, не успеале да се зацврстат во селото. Украинската војска вели дека успеала да го заштити селото, вклучително и со минирање на една од браните на реката Ирпин и уште повеќе подигнување на нивото на водата таму (рамнината крај реката била поплавена откако браната била разнесена на почетокот на војната). „Водата ги поплави Русите, а подоцна најдовме место каде руските маринци беа принудени да се ослободат од својата опрема и да пливаат за да избегаат“, рече генералот Сирски.

„Вашингтон пост“ ја опишува и тактиката на украинската војска североисточно од Киев во регионот Чернихив, каде што дејствуваше првата посебна тенковска бригада под водство на полковникот Леонид Коди. Како што пишува во текстот, војниците на оваа бригада и борците на територијалната одбрана успеаја неколку недели да се спротивстават на многу супериорните сили на Русите, кои се обидуваа да се приближат до главниот град.

Како што пишува весникот, Украинците им поставиле заседа на колоните руски возила и ги принудиле да влезат по патишта непроодни поради кал, како и полиња и мочуришта кои се одмрзнуваат по зимата. Оние кои останаа на асфалтираните патишта завршија на минирани или блокирани мостови и раскрсници. „Ги принудивме да патуваат на одредени патишта, каде потоа би можеле да ги кренеме во воздух или да ги отсечеме“, рече генерал-мајор Виктор Никољук, командант на украинската оперативна група Север.

Според Никољук, руската војска дејствувала според традицијата на советската армија, не давајќи им простор на помладите офицери да донесуваат одлуки и се обидувале да го поразат непријателот со голем број луѓе. „Убивме две или три лица, а на нивно место се појавија други. <…> Тоа е како 1941 година, кога животите на војниците не значат ништо за командантите“, рече Никољук.

Генералот го опиша и начинот на размислување на руските команданти: „Проблемот е што тие се премногу самоуверени. Тие мислат дека Украина е мала. ‘Ние само ќе ги скршиме, само ќе се пробиеме со тенкови и тоа е тоа’“.