Битката за Донбас се претвори во позициска борба како од Првата светска војна

Независниот руски медиум „Медуза“, кој по забраната во Русија, седиштето сега го префрли во Летонија секојдневно објавува приказни, анализи и стории за агресија врз Украина. Тие текстови, и од Русија и од Украина, се драгоцени информативни четива за она што се случува на фронтот и за ужасните страдања на цивилите. Како и за атмосферата во малите руски места кога се случуваат погребите на загинатите војници.

„Медуза“ објави опширна анализа зошто битката за Донбас сега премина во замрзнатаа фаза, иако руската армија ги пренасочи сите свои сили токму на овој фронт. Еве ја таа анализа.

* * * * *

Американскиот Конгрес усвои програма за помош на Украина, според која Киев ќе може да добие опрема вредна 20 милијарди долари во наредните месеци. Теоретски, откако ќе ја добие опремата, ќе го совлада нејзиното ракување и формира борбени формации врз нејзина основа, Украина може да смета не само на успешен отпор, туку и на победа во војната со Русија. Но, досега руската армија има повеќе можности за офанзива: има јасна предност во огнената моќ. Сепак, руската офанзива е исклучително бавна, и покрај фактот што времето не е на страната на руската команда.

Што се случува во Донбас последните денови?

Борбите се претворија во меѓусебно уништување со артилериски напади без значителен напредок. Се чини дека руската армија нема предност во извидувањето и маркирање на целта (а особено во беспилотните системи) и не може целосно да ја потисне украинската артилерија. Украинците, соодветно, сè уште не може да ги потиснат рускиот поради недостаток на огнена моќ. Но, и двете армии можат, благодарение на извидувањето со помош на беспилотни летала, да изведат прецизни артилериски напади врз непријателските позиции и единиците што напредуваат.

По повлекувањето на групите од близина на Киев на крајот на март, руската команда делумно можеше да ги реши проблемите со извидување и означување на целта: во Донбас, руските сили спроведуваат методична офанзива заснована на широка употреба на артилерија и авиони.

• Сѐ повеќе и повеќе засилувања се префрлаат на мостот на реката Северски Донец јужно од Изјум, вклучително и десантните единици кои претходно оперираа западно од Киев и тенковските единици кои се бореа источно од главниот град. Логистиката за оваа голема групација е воспоставена (што не беше случај во март во близина на Киев).
• За разлика од битките околу Киев, руската команда посветува големо внимание на крилата: истовремено со офанзивата од мостот кон Славјанск и Барвенково, беше зададен силен удар од другата страна на Северски Донец во правец на Лиман и Јампол. Тука беше пробиена украинската одбрана, руските трупи практично стигнаа до Северски Донец, источно од Славјанск. Од другата страна, на западното крило, руските трупи напредуваат во генералниот правец на Барвенково. Веројатната цел на целата офанзива е да стигне до Славјанск и Краматорск (каде се наоѓа седиштето на целата украинска групација) од три страни: од запад, север и исток, за да се продолжи офанзивата на југ, отсекувајќи го ова групирање од остатокот на Украина.
• На границата на регионите Донецк и Запорожје (120-130 километри јужно од мостот на Северски Донец), треба да напредуваат трупите кои добиле засилување од силите повлечени од Мариупол по „откажувањето на нападот“ на челичарницата „Азовстал“. На 10 април тие успеаја да се пробијат неколку километри меѓу Гулјаиполе (град во областа Запорожје) и Велика Новоселка (село во областа Донецк). После тоа, офанзивата престана.
• Сите овие резултати може да се наречат локални. Руската армија е многу далеку од постигнување решавачки цели – опкружување на целата група во Донбас или дури и нејзините поединечни делови. Дневната офанзива во просек изнесува еден до два километри, а во некои сектори воопшто нема напредок. На пример, на периферијата на Донецк, кој украинските војници го подготвуваат за одбрана со години.
• Борбите, судејќи според извештаите и видеата од фронтот, изгледаат како серија битки за мали села и шумски појаси, каде што малите украински одреди со противтенковски оружја (вклучувајќи долг дострел – до два или повеќе километри – проектили и беспилотни летала ). Според маркирањата на беспилотните летала, украинската артилерија од длабочините на одбраната ги напаѓа руските трупи кои напредуваат. Руската артилерија, исто така, користејќи маркирање од беспилотни летала и извидување на теренот, напаѓа украински позиции во селата и шумските насади. По правило, руските трупи претрпуваат загуби од противтенковски ракети и непријателски артилериски оган, но имајќи предност во огнената моќ на артилерија и авијација, тие сепак напредуваат неколку километри за неколку дена и ги заземаат напредните позиции на украинските трупи.
• Украинските напади во последните недели беа диверзивирани (тие се изведуваат таму каде што руските трупи не се обидуваат да напредуваат, на пример, во регионот Харков). Но не можете да ги наречете ниту успешни: редовно се известува дека нападите се нарушени од руската артилерија. Меѓутоа, на некои места има и мал напредок на украинските војници, тие заземаат села и заробуваат руски војници.

Зошто ниту едната страна не може да напредува брзо?

Веројатно, во оваа фаза од војната, страните дојдоа до еден вид позициска криза, кога брзото напредување едноставно е невозможно. Делумно ова потсетува на позиционираниот ќор-сокак на Западниот фронт за време на Првата светска војна. Тогаш учесниците не можеа да ги искористат нивните тактички успеси – заземајќи ја првата или дури и втората линија на непријателски ровови – бидејќи овој успех беше брзо израмнет од непријателскиот артилериски оган и неговите резерви што се приближуваа. Во тоа време не беше можно да се воведат резерви и да се доведе сопствена артилерија до местото на пробив побрзо од непријателот, така што тактичкиот успех ќе стане значаен за целата операција.

Сегашната војна, се чини, е радикално различна од војната од пред сто години само затоа што вклучува значително помали армии: десетици илјади луѓе, а не милиони, десетици топови на сто километри од предниот дел, не стотици и илјадници. Нема низи ровови подлабоки од човечката висина (дури и на најутврдениот фронт во близина на Донецк, има малку такви утврдувања). Теоретски, малата густина на војници и оган е погодна за маневрирање на војување со секојдневни пробиви од десетици километри. Меѓутоа, борбите беа вакви само во првите денови од војната, кога руските трупи маршираа десетици километри во јужна Украина, па дури и во правец на Киев, без да наидат на организиран отпор. Веројатно, се работеше за оперативно изненадување: украинските власти не веруваа во тоа до самиот почеток на војната и не знаеја во кои насоки и со какви сили ќе нападне руската армија. Но, штом украинските бригади напредуваа да ги пресретнат руските трупи кои надоаѓаа – во близина на Николаев, Чернихов, Киев и Запорожје – темпото на руската офанзива падна на неколку километри на ден.

Ова, пак, може да се должи на фактот дека средствата за извидување и означување на целта (првенствено беспилотни летала) можат да доведат до позициска криза и војна на мали армии. Наидувајќи на пешадиска одбрана која има моќно противтенковско оружје (проектили), напаѓачите се принудени да застанат и да ја распоредат својата артилерија. Непријателот во меѓувреме со помош на дронови ги идентификува позициите на напаѓачите и им нанесува артилериски удари. Оваа тактика (често носи оперативен успех во форма на радикално забавување и нарушување на непријателските офанзиви) се користи од двете страни.

Така, во неодамнешниот извештај на експерти од британскиот Кралски институт за заедничка одбрана за истражување (РУСИ), кои разговараа со украинските команданти за да ја разберат природата на тековната војна, се тврди дека проектилите (т.е. противтенковски оружја) само ја забавуваат руската офанзива. Тоа е артилерија што всушност ги „убива“ руските трупи, дејствувајќи по маркирање на целта од беспилотните летала.

Точно, ова не е единствената причина за ќор-сокакот. Исто така, важно е двете армии да бидат приближно еднакви по големина. Откако ќе се мобилизираат, украинските сили се технички дури побројни од руските сили кои дејствуваат во Украина, но голем дел од новопоставените Украинци најверојатно ќе бидат искористени за формирање и обука на нови бригади кои сè уште не се распоредени на фронтот. Во земјава само што почна да влегува вооружување за нив од Европа и Америка.

Која е улогата на дроновите во оваа војна?

Руската армија (со исклучок на единиците на самопрогласените ДПР и ЛПР) користи редовни беспилотни летала за извидување и означување на целта за артилерија. Пред сè, тоа е „Орлан-10“. Овие уреди се исто така способни да обезбедат маркирање на цел за хаубиците со проектили со висока прецизност „Краснопол“, кои се насочени кон целта со помош на ласерско осветлување. Единиците за дронови се подредени на командата на формации (дивизии и бригади) и се користат централно. Во меѓувреме, многу единици кои функционираат автономно во претходниците се чини дека не можат брзо да извршат извидување од воздух и се принудени да се потпрат на копненото извидување на старомоден начин.

Украинската команда пристапува пофлексибилно кон употребата на беспилотни летала: трупите кои служеле во Донбас со ротација имаат свои беспилотни летала, вклучително и на ниво на локалци. Меѓу другото, на располагање имаат и цивилни модели од лидерот на пазарот, кинеската компанија DJI. Операторите на беспилотни летала кои стекнале искуство во војната во Донбас можат брзо да го пренесат маркирањето на целта на нивната артилерија. Комерцијалните дронови се користат и од силите на ДПР и ЛПР, иако во помал обем. Во исто време, DJI ги запре официјалните испораки на своите беспилотни летала и во Украина и во Русија во април 2022 година.

Веројатно, неспособноста на руските средства за електронско војување и сузбивање да ги издржат украинските беспилотни летала секогаш и секаде е само последица на масовниот карактер и децентрализираната употреба на беспилотните летала.

Спротивно на тоа, турските „Бајрактар“ (произведени во Украина со лиценца) се користат централно, а можеби и почесто како летала за извидување отколку како системи за удар. Претседателот Володимир Зеленски рече дека „бајрактарите“ немаат одлучувачко влијание врз текот на војната. Веројатно мислел на нивните ударни способности, но за извидување на објекти заштитени со електронско војување се користат токму такви индустриски произведени беспилотни летала со моќен оптоелектронски систем способен да детектира цели на десетици километри. Така, за време на ракетниот напад на аеродромот „Чернобаевка“ во близина на Херсон, како резултат на кој беа уништени повеќе од 10 руски хеликоптери, „Бајрактар“ ја маркираше целта од далечина од повеќе од 40 километри.

Како резултат на тоа, судејќи според резултатот, односно брзината на руската офанзива, може да се каже дека украинската армија го израмнува јазот во бројот на артилерија со пофлексибилна употреба на средствата за маркирање на целта

Зошто воените сили не можат да ја потиснат непријателската артилерија?

Факт е дека артилеријата на двете страни е сместена длабоко во нивните формации: Украина речиси нема средства да ја потисне, Русија има такви средства – тука е авијацијата, но не може слободно да ја користи.

Секако, се објавуваат видеа од уништување од двете страни. Сепак, судејќи според фактот дека артилеријата останува главната алатка за војување за двете страни, вистинскиот ефект на потиснување не е толку голем. Руската армија сè уште користи авиони, но се чини дека поради континуираната опасност од украинската воздушна одбрана, тие не оперираат често зад непријателските линии.

Под овие услови, за да се потисне артилеријата страните водат борба против батерии, но тука нивните способности се ограничени: за да ја погодите батеријата на непријателот, удирајќи во длабочините на неговата формација долж предниот раб, мора или да ја донесете вашата артилерија до овој преден раб (ризикувајќи го нејзиното уништување), или имате масивно повеќе топови со долг дострел.

Ситуацијата може да се промени доколку руската армија почне поактивно да ја користи авијацијата. И, исто така, ако украинската страна добие хаубици со долг дострел од американско и европско производство и американски беспилотни летала „камикази“. Според тоа, можно е руската команда да ја забрза офанзивата во блиска иднина (за Украинците да немаат време да набават нова опрема) или да се обидат да ја запрат испораката на западната опрема на фронтот. Но, и во овој случај, ќе треба да користат авиони (а не само проектили) во украинската заднина. (Медуза)