Бескрајната српска приказна

Изборот на Лазар, предавството на Вук и подвигот на Обилиќ, овие три работи ја следат српската историја и секој пат се појавуваат во неа со нова и неочекувана моќ – така некако, не држете ме за секој мој збор, грмеше инспирираниот говорник, потсетувајќи дека „според Уставот на нашата земја, Косово и Метохија се неотуѓив дел од Србија“, и дека нема слободна Србија без „слободата на српскиот народ надвор од Србија, одбраната на суверенитетот на Република Српска, одбраната на суверенитетот на Србите во Црна Гора и борбата за српските национални права во Хрватска и Македонија: тоа е борба за српски интегрализам“.

Токму така, можеби се сеќавате, беше моќната порака испратена до српскиот свет од Белград на почетокот на јуни 2024 година од величественото Прв сесрпски собор на Србија и Република Српска, наречено „Еден народ, еден собор – Србија и Српска“.

Еден народ, еден собор, уште една година. Порасипничко потрошена не е забележано во целата историја на светот.

Извинете, се разбира, на српскиот свет.

И таа 2024 година – како онаа пред неа, како сите десет години пред тоа и како сите триесетина залудни години од деведесеттите до лани – беше иста: Свети Видовден, Битката на Косово, косовскиот завет, најскапиот српски збор, српски витези, косовски маченици, клетвата на цар Лазар, Милош Обилиќ, Вук Бранковиќ, Срби насекаде, курци, палци, митови и легенди. И така речиси цел век.

„Во 20. век гиневме повеќе од сите други народи во целиот свет. Ајде сега да се обидеме да ги зачуваме главите на нашите деца со паметна политика!“, рече претседателот на Србија, Александар Вучиќ, на централниот собир на Сесрпскиот собор, на кој заедничката седница на владите на Србија и Република Српска ја усвои нацрт-Декларацијата за заедничката иднина на српскиот народ, потврдувајќи го интегрализмот на Србите насекаде, како и уставната „неразделност на Косово и Метохија од Србија“.

Како што минатиот јуни започна со величествениот Сесрпски собор, тој заврши и со величественото славење на светиот српски Видовден. Централната државна манифестација се одржа во Крушевац, каде што премиерот Милош Вучевиќ ја водеше свечената седница на Владата, а панихидата за Светиот кнез Лазар и косовските јунаци во манастирот Раваница ја служеа епископот Игнатиј и свештенството на Српската православна црква, истакнувајќи дека „Српската православна црква, нејзините верници и Србите воопшто го одбележуваат Видовден првенствено како спомен на свесната жртва на кнезот Лазар, косовскиот маченик, и сите негови соборци на Видовден 1389 година“.

И потоа долгото, жешко српско лето 1389 година заврши со тешки грмежи и страшен тресок.

Падот на настрешницата на новореновираната и скапо платена железничка станица во Нови Сад на почетокот на ноември истата година одзеде седумнаесет жртви: шеснаесет невини човечки животи, а со нив и еден цел живот на преживеана Србија, која грубо се разбуди од митовите и видовденските, косовските и светосавските митови и легенди и се најде среде корумпирана, приватизирана и смртоносна напредњачка пустина.

„Процесот на создавање српски свет, процесот на обединување на сите Срби започна и повеќе не е можно да се запре!“, врескаше три недели по трагедијата потпретседателот на српската влада, Александар Вулин, во Бања Лука, но заедно со настрешницата, се сруши и тој штотуки обновен и скапо платен српски интегрализам: студентските и граѓанските протестни маршеви веќе започнаа во Нови Сад, а само четири дена по инспирираниот говор на Вулин за српскиот свет, студентите на Факултетот за драмски уметности во Белград гласаа да ја блокираат зградата на факултетот на нивниот пленум.

Така започна. И – како што би рекол господин Вулин – „веќе не беше можно да се запре“.

Студентскиот протест што започна на урнатините на средновековна видовденска Србија беше нешто сосема различно од сè што Србија видела во изминатите три и пол децении. И таа виде сè. Или барем така мислеше. Организирани во пленуми, без лидери и водачи, на санитарна дистанца од историјата и политиката, студентите поставија прецизни барања за утврдување на одговорноста за трагедијата во Нови Сад, одбивајќи да артикулираат таканаречени политички барања и елиминирајќи каква било врска со етаблирани личности и претходно организираниот политички отпор, од компромитираната опозиција до невладините организации.

Поради тоа, строго осигурувајќи се дека нивниот чист и прецизен генерациски отпор не е врзан за ништо пред нив, тие веднаш усвоија цврсти правила на игра: без насилство и без друга иконографија освен студентската и државната иконографија. На маршевите и блокадите што следеа, можеа да се видат само факултетски транспаренти и националното знаме на Република Србија. Експлицитно, речиси на работ на инцидент, на првите улични демонстрации, беа отстранети и знамиња на идеи што можеа да изгледаат слично на нивните, како што се синото знаме на Европската унија или виножитото знаме на ЛГБТК заедницата.

Што би рекол мајсторот Дује во популарната праисториска серија на Смоје: „Не сакам политика во мојот дуќан!“

Така, реков, почна.

Потоа, по месец и пол, во јануари во среќна нова 2025 година, на демонстрациите пред Уставниот суд беа видени првите знамиња со мапа на Косово и натписите „Нема предавање!“ и „Младост, слобода, татковина“. Набрзо беше откриено дека оваа иконографија нема никаква врска со студентите, туку ја внеле членови на некои десничарски организации, како што се младинскиот огранок на Новата демократска партија на Србија и крајно десничарскиот Клуб 451, поврзани со групите „Зентропа Србија“ и „Српски национален фронт“, но и со бројни европски неонацистички организации.

Потоа, во февруари во среќна нова 2025 година, ветераните од познатата нишка 63. падобранска бригада се наредија меѓу демонстрантите на блокадите на патиштата во Нови Сад и Крагуевац, за да им обезбедат поддршка и заштита на студентите со авторитетот на нивните црвени беретки и военото искуство од Хрватска, Босна и Косово.

Потоа, на почетокот на март, во среќна Нова 2025 година, младите на Вучиќ – „студенти кои сакаат да учат“, скратено „студенти“ – поставија шаторска населба, популарниот Ќациланд, во Пионерскиот парк, и со нивното тролање и отворено шегување, Немања Шаровиќ стана првата ѕвезда на студентските протести, напредњачки бегалец, рехабилитиран четник и Шешељев пионер, кој веднаш беше поканет од ентузијастичките студенти од Крагуевац да одржи предавање на нивниот факултет.

Потоа, на величествениот мартовски протест на белградска Славија, студентите се појавија со шубари, кокарди и големи православни крстови, а заедно со знамињата на Свети Сава и братската Руска Федерација, беа забележани необични црвени знамиња со „кадрав Исус“, брзо препознаени како знамиња на Православната армија на Христос Спасителот, воените знамиња на платеничката руска паравоена единица „Вагнер“.

Потоа учесниците на собирот на СНС на Вучиќ во Ниш беа гаѓани со јајца од студенти и демонстранти кои извикуваа „Шиптари! Шиптари!“, велејќи им на полицајците „Одете во Косово!“. Потоа, на крајот на март, на студентскиот „Протест за Генералштабот“, знамето на Северна Кореја се појави покрај руските државни и воени знамиња. Потоа, политичката конкубина на Вучиќ, Ана Брнабиќ, стана „потомок на усташките злосторници“ во јавниот дискурс, а озлогласените Борис Малагурски и Бошко Обрадовиќ ненадејно ги поддржаа студентските протести. Потоа, одеднаш, навивачите на Црвена звезда и Партизан почнаа да ги поддржуваат студентите. Потоа, редовни гости и ѕвезди на студентските протести станаа нацистички рапери од Белградскиот синдикат. „Дури сега, по овој студентски протест, ја разбирам важноста на почитувањето на Уставот, кој го гарантира Косово како составен дел од Србија“, објасни „синдикалецот“ Огнен Јанковиќ во интервју за Н1. Потоа, во април од среќната нова 2025 година, знамето на Православната војска на Христос Спасителот се појави во студентскиот велосипедски конвој што се упати кон Стразбур, во рацете на студент во црна јакна со логотип на „Принцип“, моден бренд на српската десничарска младина, сето тоа во друштво на колега со високо подигнат транспарент „Косово е Србија“. Тогаш озлогласениот Јово Братиќ трогнато порача дека „ние, постарата генерација, ги полеваме нивните рани со солзи и ги бакнуваме нивните рани со усните, бидејќи знаеме дека повторно го имаме Милош Обилиќ, Обилиќевци се будат во нас, Обилиќевци кои никогаш не му се восхитуваа на Мурат!“

Потоа друга група студенти, воодушевени од потфатот на велосипедистите, тргнаа пеш од Кралево кон Хиландар, за да добијат благослов за студентските протести. Потоа заглулушувачката бучава и свирежите на протестите пред зградата на РТС беа прекинати како знак на почит кон Велипеток. Потоа демонстрантите на Кошутњак направија успешен факел во форма на крст на православниот Велигден. Потоа студентите на Универзитетот во Крагуевац му рекоа на патријархот Порфириј, разочарани од неговата посета на Путин: „Ние сме ваши деца и не ве молиме за ништо освен она што веќе го должите на вашата совест – да бидете наш пастир“.

Потоа, на протестите пред РТС, каде што беа забележани и студенти со симпатична значка „Врати се Аписе!“, претставник на воените ветерани одржа предавање за „крвавиот босански лонец“, во кој „сите три страни се натпреваруваа кој ќе го потпали повеќе“, заклучувајќи дека тој и неговите другари „по многу години чувствуваат чест, восхит и благодарност што гордо го носат името на воените ветерани“.

Потоа, во јуни во среќната нова 2025 година, блокираниот Правен факултет објави на Фејсбук дека „во Прешево има знамиња на ОВК на секој чекор“, па „нашата херојска жандармерија би можела да се одмори од тепањето студенти и да работи малку и посериозно работи “. Потоа киднапираниот и затворен студент Стефан Томиќ излезе од затвор со најголемиот руски православен крст што можеше да го поднесе неговата маица.

Потоа, конечно, на крајот на јуни, во среќната нова 2025 година, на белградска Славија беше закажан величествен студентски протест „Се гледаме на Видовден“, најавен со пораката „Имаме со што пред Лазар!“ и песната „Христе Боже“ од филмот „Битка на Косово“, официјалната химна на Црвените беретки.

Потоа, на студентскиот видовденски собор, познатиот „студент солунец“ Никола Марчетиќ потсети дека „тоа не е само обичен датум во календарот, туку симбол на нашиот духовен и културен идентитет, нашата неисцрпна вера и жртва, ден кога небото и земјата се допираат, и кога молитвата и крвта стануваат едно, а минатото и сегашноста шепотат победничка песна за бесмртноста на духот на еден народ“, повикувајќи ги студентите „овој Видовден да биде нов завет, завет на генерацијата која нема да клечи“. Потоа, студентка ја прочита политичката програма на движењето, сумирана во пет збора: „Косово и Метохија и почитување на Уставот на Србија“. „Надворешната политика мора да се темели на почитување на суверенитетот и територијалниот интегритет на Србија, Уставот, воената неутралност и заштитата на српскиот народ во Косово и Метохија и во регионот“, декларираше студентката, прекината од извици „Ацо, шиптаре!“ и „Шиптари на СНС, го предадовте Косово!“

Потоа професорот на Филолошкиот факултет Мило Ломпар – кој само неколку дена претходно во друштво на Матија Беќковиќ и Коста Чавошки ја промовираше книгата песни од Радован Караџиќ и му испрати честитка за роденден – одржа предавање за Видовден, видовденската етика и етиката на косовската посветеност.

„Лазаровиот избор, предавството на Вук и подвигот на Обилиќ, овие три работи ја придружуваат српската историја и секој пат се појавуваат во неа со нова и неочекувана сила“, така некако, не држете ме за секој збор, грмеше инспирираниот говорник, потсетувајќи дека „според Уставот на нашата земја, Косово и Метохија се неотуѓив дел од Србија“, и дека нема слободна Србија без „слобода на српскиот народ надвор од Србија, одбрана на суверенитетот на Република Српска, одбрана на суверенитетот на Србите во Црна Гора и борба за српски национални права во Хрватска и Македонија: тоа е борба за српски интегрализам“.

Токму така, можеби се сеќавате, беше силната порака што беше испратена до српскиот свет од Белград на почетокот на јуни минатата година, која гласно беше најавувана во текот на целата година од величествениот Прв сесрпски собор на Србија и Република Српска, наречено „Еден народ, едно собор – Србија и Српска“.

Еден народ, еден собор, уште една година. Позалудно потрошена не е забележана во целата историја на светот.

Пардон, се разбира, во српскиот свет.

(Борис Дежуловиќ е хрватски новинар. Текстот е објавен хрватскиот магазин „Новости“.)