13 август во историјата – Ѕидот е подигнат, Берлин е поделен


 

Непосредно по полноќ на 13 август 1961 година, источногерманските војници почнаа да поставуваат бодликава жица и тули како бариера меѓу Источен Берлин, контролиран од Советскиот Сојуз и демократскиот западен дел од градот.

По Втората светска војна, поразената Германија беше поделена на советски, американски, британски и француски зони на окупација. Градот Берлин, иако технички дел од советската зона, исто така беше поделен, при што Советите го зазедоа источниот дел од градот. Откако масовниот сојузнички воздушен мост во јуни 1948 година го спречи советскиот обид за блокада на Западен Берлин, источниот дел беше уште поцврсто вовлечен во советското јато. Во текот на следните 12 години, отсечена од својот западен колега и во основа сведена на советски сателит, Источна Германија забележа меѓу 2,5 и 3 милиони нејзини граѓани кои се упатија кон Западна Германија во потрага по подобри можности. До 1961 година, околу 1.000 источногерманци — вклучително и многу квалификувани работници, професионалци и интелектуалци — си заминуваа секој ден.

Во август, Валтер Улбрихт, комунистичкиот лидер на Источна Германија, доби зелено светло од советскиот премиер Никита Хрушчов да започне со затворање на сите пристапи меѓу Источен и Западен Берлин. Војниците ја започнаа работата ноќта меѓу 12 и 13 август, поставувајќи повеќе од 170 километри бодликава жица малку внатре во границата со Источен Берлин. Жицата набрзо беше заменета со ѕид од бетонски блокови висок околу два метри метри, долг 160 километри, комплет со стражарски кули, митралески гнезда и рефлектори. Источногерманските офицери познати како Volkspolizei („Волпос“) патролираа по Берлинскиот ѕид дење и ноќе.

Многу жители на Берлин тоа прво утро се најдоа одеднаш отсечени од пријателите или членовите на семејството во другата половина на градот. Предводени од нивниот градоначалник Вили Брант, жителите на Западен Берлин демонстрираа против ѕидот, додека Брант ги критикуваше западните демократии, особено Соединетите држави, дека не зазеле став против тоа. Американскиот претседател Џон Кенеди  претходно рече дека САД можат навистина да им помогнат само на западните берлинци и западните Германци и дека секој вид акција во име на источните Германци ќе рерузлтира со неуспех.

Берлинскиот ѕид беше еден од најмоќните и иконски симболи на Студената војна. Во јуни 1963 година, Кенеди го одржа својот познат говор „Ich bin ein Berliner“ („Јас сум берлинец“) пред Ѕидот, прославувајќи го градот како симбол на слободата и демократијата во неговиот отпор кон тиранијата и угнетувањето. Висината на Ѕидот беше подигната на 3 метри во 1970 година во обид да се запрат обидите за бегство, кои во тоа време доаѓаа речиси секојдневно. Од 1961 до 1989 година, избегале вкупно 5.000 источни Германци; многу повеќе се обиделе и не успеале. Пукотниците од висок профил на некои можни бегалци само ја интензивираа омразата на западниот свет кон Ѕидот.

Конечно, во доцните 1980-ти, Источна Германија, поттикната од падот на Советскиот Сојуз, почна да спроведува голем број либерални реформи. На 9 ноември 1989 година, масите источни и западни Германци се собраа на Берлинскиот ѕид и почнаа да се качуваат над него и да го демонтираат. Откако овој симбол на репресијата од Студената војна беше уништен, Источна и Западна Германија повторно станаа една држава, потпишувајќи формален договор за обединување на 3 октомври 1990 година.